Nederland zo snel mogelijk #vanhetgasaf: goed of juist onverstandig?
Voor zo’n beetje alle beroepen die ik kan bedenken staat écht langetermijndenken in redelijk contrast met presteren. Want presteren moet nú meetbaar zijn en daarom in menselijke proporties worden uitgedrukt. Dat betekent: gemeten per kalenderjaar. Dat zit ons in de bouw in de weg, zeker nu we voor de grootste verduurzamingsopgave staan ooit en we de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk willen stoppen. Het tempo ligt op beide vlakken echt nog te laag, maar tegelijkertijd…. nú overhaaste beslissingen nemen is waarschijnlijk ook niet goed.
Het leukste voorbeeld van hoe écht langetermijndenken in contrast staat met presteren is natuurlijk de politiek. Het is bijzonder dat een coalitie van partijen, die al flinke moeite heeft met kortetermijnbeslissingen, verantwoordelijk is voor een duidelijk langetermijnplan voor een heel land. Na zo’n ellenlange termijn van maar liefst vier jaar heeft een andere coalitie weer iets te vinden van de volgende termijn. En als de opvolger een idioot blijkt te zijn, kan het persoonlijk gewin er zelfs toe leiden dat alle langetermijnplannen weer worden teruggedraaid.
Korte termijn botst met de lange termijn
In ons eigen wereldje, de bouw, pakt het contrast tussen langetermijndenken en presteren ook niet echt voordelig uit. Het is geweldig dat de energietransitie en de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit op dit moment de meest besproken onderwerpen zijn en onze strategische plannen helpen vormen. Bedrijven moeten, maar willen nu ook gezonde langetermijnplannen opstellen. Echt lange termijn is klimaatneutraal in 2050. Maar dat is nog zo ver weg dat de meeste mensen geen idee hebben wat dit daadwerkelijk inhoudt. Vraag het ze maar.
1.000 gebouwen per dag!
Wat dan helpt is die langetermijndoelstelling concreet maken: om klimaatneutraal in 2050 te halen moeten we elke dag zo’n 1.000 bestaande gebouwen aanpakken. 1.000! Ik ben totaal niet pessimistisch van aard, maar dat redden we dus niet. En dat is nog niet eens waar ik me het meeste zorgen om maak. Het is vooral zorgwekkend dat we onze traditionele werkwijze van gebouwen uit de grond stampen na de crisis hebben hervat om het kalenderjaar na jaren van rode cijfertjes weer eens lekker positief af te kunnen sluiten. Want dat is pas echt presteren! En hoe is het dan gesteld met de duurzame ambities voor deze nieuwbouw? Laat ik het zo formuleren: we weten nu al dat de gebouwen die we vandaag opleveren over een paar jaar al kunnen worden opgeteld bij die 1.000 gebouwen per dag.
Zo snel mogelijk #vanhetgasaf?
Het allerleukste raakvlak tussen de bouw en de politiek, en daarbij het worstelen tussen lange- en kortetermijndenken, is rond het fenomeen aardgas. Deze fossiele brandstof is de laatste tijd in een enorm kwaad daglicht komen te staan. Terecht, als je het mij vraagt, maar de manier waarop we nu omgaan met de transitie naar woningen zonder gas loopt wel een beetje uit de hand. Om in Twitter-termen te spreken: #aardgasloos werd al vrij snel afgekort tot #gasloos. En daar gaat het mis. Want nu is het niet alleen aardgas, maar meteen: alle mogelijke gassen zijn niet goed meer. Resultaat: we willen nieuwbouw zonder gasaansluiting: #vanhetgasaf
Té snel gaan bestaat ook
In de rest van Europa kijken ze verbaasd naar de ontwikkelingen rond het #gasloos-thema in ons kikkerlandje. Hier en daar wordt al op grotere schaal biogas ingezet, en zelfs waterstofgas begint langzaam door te komen bij onze Europese buren. Deze twee vormen van gas zijn, mits ze aan bepaalde randvoorwaarden voldoen met betrekking tot schone opwekking, uiterst duurzaam en klimaatneutraal.
Maar stel je toch eens voor dat we door snel te willen scoren, snel te willen presteren, besluiten echt #gasloos te worden? Daar is Groningen uiteraard mee geholpen en dat is een goede prestatie van de huidige regering. Maar dan sluiten we voorlopig tienduizenden nieuwe gebouwen niet aan op onze gasinfrastructuur. En daarbij is het zelfs mogelijk dat we bepaalde delen van onze gasinfrastructuur verwaarlozen, omdat het niet meer wordt gebruikt. Wat hebben we het dan goed gedaan in 2023! In vijf jaar tijd is Nederland gasloos geworden.
Daar zitten we dan met onze milieubelastende batterijen...
En dan blijkt waterstofgas door kleine aanpassingen in onze gasinfrastructuur heel makkelijk toepasbaar te zijn als alternatief. En daar zitten we dan met onze all-electric woning en milieubelastende batterijen vol gevaarlijke stoffen. Nee, ik pleit er liever voor, en ik had nooit verwacht dat ik dit zou gaan zeggen, dat we voorlopig nog aardgas blijven gebruiken, maar tegelijkertijd wel de kraan drastisch dichtdraaien. Om zo gecontroleerd de noodzaak tot een alternatief gas (waterstof) te verhogen en de ontwikkelingen daarmee te stimuleren. Volgens mij gaan er dan hele leuke ontwikkelingen plaatsvinden waarbij Europa nog altijd met verbazing naar ons kikkerlandje kijkt, maar dan in de positieve zin van het woord.
